SGK'nın Son Beş Yılda Tahsil Ettiği İcra Gelirleri
Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK), Türkiye’de prim borçlarının toplanmasında önemli bir role sahip. 2023 yılının sonu itibarıyla SGK’nın prim alacakları, toplam 540 milyar TL’ye ulaşmış durumda. Son beş yıllık dönemde (2019-2023) SGK, prim alacaklarının tahsilatı için kapsamlı icra takipleri başlattı. Bu süreçte SGK, 148 milyar TL tutarındaki prim alacağını icra takibine aldı ve icra yoluyla 53,7 milyar TL tahsil etti. Bu dönemde özellikle belediyelerden ve bağlı kuruluşlardan gelen alacaklarda büyük artışlar yaşandı; belediyelerin borcu 2023 sonunda 72,6 milyar TL iken, 2024 yılında bu miktarın iki katına çıktığı tahmin ediliyor.
Belediyelerin SGK'ya Olan Borçları ve 2025 Yılı Bütçe Görüşmeleri
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’nın 2025 yılı bütçe görüşmelerinde belediyelerin SGK’ya olan borçları gündemde geniş bir yer buldu. Bakanlık, belediyeler ve bağlı kuruluşların SGK’ya olan prim borçlarının ayrıntılarını açıkladı. Belediyelerin SGK’ya olan borçları, 2023 yılı sonu itibarıyla 72,6 milyar TL’ye ulaşmıştı ve 2024 yılında bu borç miktarının 150 milyar TL'ye kadar çıktığı gözleniyor. Belediyelere ilişkin borç detaylarına bakıldığında, borçların dağılımında büyükşehir belediyelerinin büyük bir kısmını oluşturduğu dikkat çekiyor. Belediyeler, genellikle kendi gelirlerinden SGK borçlarını ödemekte zorlanıyor ve bu borçlar, belediyelere ayrılan bütçe paylarından kesinti yapılarak tahsil ediliyor. Ancak bu kesinti, belediyelere ayrılan aylık payın %35’ini aşamayacak şekilde sınırlı tutuluyor. Bu durum belediyelerin borçlarını kapatma sürecini yavaşlatıyor.
SGK’nın Tecil ve Taksitlendirme Kriterleri
6183 Sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun'un 48’inci maddesine göre, SGK’ya olan borçlar zor durumdaki mükellefler için 36 aya kadar taksitlendirilebiliyor. SGK, bu kolaylıktan faydalanmak isteyenlerin çok zor durumda olup olmadığını belirlemek amacıyla likidite oranına bakıyor. Buna göre, likidite oranının 1,00 veya altında olması, borçlunun “çok zor durumda” kabul edilmesine yol açıyor. Bu oran 0,51 ile 1,00 arasında ise azami 18 aya kadar, 0,50 ve altında ise 36 aya kadar taksitlendirme yapılabiliyor. Belediyelerin ve kamu kurumlarının borçları, likidite oranına bakılmaksızın “zor durum” beyanlarına göre değerlendiriliyor. Öte yandan, belediye şirketleri için diğer mükelleflerle aynı kriterler geçerli tutuluyor ve likidite oranı hesaplanarak değerlendiriliyor.
