Kasım Ayında Market ve Üretici Fiyatlarında Önemli Değişimler
Türkiye Ziraat Odaları Birliği (TZOB) Genel Başkanı Şemsi Bayraktar, Kasım ayı itibarıyla üretici ve market fiyatları arasındaki farklara ilişkin dikkat çekici açıklamalarda bulundu. Yapılan değerlendirmelere göre, Kasım ayında marketlerdeki 42 ürünün 38'inde fiyat artışı görülürken yalnızca 4 üründe fiyat düşüşü yaşandı. Bu durum, üretici ile market fiyatları arasındaki uçurumu ve tarım sektöründeki mevcut girdi maliyetlerini bir kez daha gözler önüne serdi. Bayraktar’ın açıklamalarında, üretici ve market fiyatlarındaki farkların nedenlerine dair önemli bilgiler yer aldı.
Kasım ayında marketlerde, en fazla fiyat artışı patlıcanda gerçekleşirken, üreticiler açısından en yüksek fiyat artışı karnabaharda görüldü. Fiyat düşüşlerinde ise üreticide limon, markette portakal dikkat çekti. Üretici ve market arasındaki fiyat farkının en yüksek olduğu ürün limon olurken, bu fark yüzde 253,7 seviyelerine ulaştı. Bu durum, üreticiden tüketiciye ulaşan ürünlerdeki aracılık maliyetlerini ve pazarlama süreçlerindeki sorunları bir kez daha gündeme getirdi.
Üretici ve Market Fiyatları Arasındaki Farklar
Kasım ayında üretici ile market fiyatları arasındaki en dikkat çekici fark limonda görüldü. Üreticiden 8 lira 25 kuruş fiyatla çıkan limon, markette 29 lira 18 kuruşa satıldı. Bu da limondaki fiyat farkının 3,5 kat olduğunu gösteriyor. Benzer şekilde, patates ve kuru kayısı gibi temel ürünlerde de fiyat farkları oldukça yüksekti. Üreticide 6 lira 13 kuruş olan patates markette 18 lira 69 kuruşa, 135 lira olan kuru kayısı ise 401 lira 52 kuruşa ulaştı. Havucun fiyatı üreticide 11 lira 50 kuruşken, markette 33 lira 71 kuruş olarak belirlendi. Antepfıstığı ise üreticiden 240 liraya çıkmasına rağmen markette 693 liradan satıldı.
Market fiyatlarında en çok artış yüzde 69,2 ile patlıcanda yaşandı. Onu yüzde 47,5 ile domates, yüzde 42,3 ile kuru soğan ve yüzde 39,4 ile karnabahar izledi. Düşüş gösteren ürünlere baktığımızda, portakal yüzde 17,2 ile en çok fiyat düşüşü yaşayan ürün oldu. Limondaki fiyat düşüşü yüzde 4,4, tavuk etindeki düşüş ise yüzde 3,2 olarak gerçekleşti. Üretici fiyatlarında ise 34 ürünün 20’sinde artış, 7’sinde düşüş gözlendi. Üreticiler açısından en çok fiyat düşüşü yüzde 17,5 ile limonda gerçekleşirken, en fazla fiyat artışı yüzde 153,4 ile karnabaharda görüldü.
Fiyat Değişimlerinin Sebepleri ve Girdi Maliyetleri
Üretici fiyatlarındaki değişimlerin temelinde arz ve talep dengesi yatıyor. Limon ve kabakta arz fazlası nedeniyle fiyatlar düşerken, karnabahar ve beyaz lahanada arzın azalması fiyatların yükselmesine neden oldu. Öte yandan, patlıcan fiyatlarındaki artış, tarladan sera üretimine geçişte yaşanan arz düşüşünden kaynaklandı. Patates ve soğan gibi ürünler ise depoya alınarak işçilik ve depolama maliyetleri nedeniyle fiyat artışına uğradı. Zeytinyağı piyasasında talebin düşmesi fiyatlarda azalma yaratırken, tarım ilaçları, gübre ve mazot fiyatlarındaki artış, üreticilerin maliyetlerini artırarak fiyatlara yansıdı.
Kasım ayında tarım sektöründeki girdi maliyetleri de artmaya devam etti. Gübre fiyatlarında aylık yüzde 3,6’ya kadar çıkan artışlar yaşandı. Yıllık bazda ise amonyum sülfat gübresi yüzde 29,3, DAP gübresi yüzde 24 oranında arttı. Elektrik fiyatlarında yüzde 30,4, mazot fiyatlarında ise yıllık yüzde 17,2 oranında artış görüldü. Besi ve süt yemindeki yıllık artışlar sırasıyla yüzde 36,1 ve yüzde 36,9 oldu. Bu veriler, tarım sektöründeki maliyet baskılarının hem üreticileri hem de tüketicileri etkilediğini ortaya koyuyor.
Kasım ayında hem üreticilerin hem de tüketicilerin karşılaştığı zorluklar, tarım sektörünün yapısal sorunlarını ve piyasa düzenlemelerinin önemini bir kez daha gösterdi. Üretici ve market fiyatları arasındaki büyük farklar, pazarlama zincirinde daha verimli mekanizmaların oluşturulması gerektiğini ortaya koyuyor. Özellikle girdi maliyetlerindeki artışlar, üreticilerin maliyetlerini karşılayamamasına neden olurken, bu durum tüketici fiyatlarına da olumsuz şekilde yansıyor.
Tarım sektöründe sürdürülebilir bir yapı için, üreticiden tüketiciye kadar uzanan zincirin her aşamasında daha şeffaf ve etkin çözümlerin hayata geçirilmesi gerekiyor. Aksi takdirde, üretici ve market fiyatları arasındaki farklar, tarım sektöründe daha ciddi sorunlara yol açabilir. Bu tablo, tarımsal üretimde planlama, maliyet yönetimi ve etkin denetim süreçlerinin ne kadar önemli olduğunu bir kez daha gözler önüne seriyor.
